Kuzey Işıkları / Aurora Borealis Nasıl Fotoğraflanır?

Evet, uzun bir aradan sonra sonunda bilgisayarın başına oturup “kuzey ışıklarının peşinde” başlıklı yazı dizimin son başlığını açabildim. Bu yazımın öncesi niteliğindeki diğer yazılarıma da göz atabilirsiniz:

Kuzey Işıklarının Peşinde: Inari ve Ivalo

Kuzey Işıklarının Peşinde: Sevettijärvi 

Kuzey Işıklarının Peşinde: Aurora Borealis 

Kuzey Işıklarının Peşinde: Bugøynes 

Kuzey Işıklarının Peşinde: Kirkenes 

Kuzey Işıkları / Aurora Borealis Nasıl Fotoğraflanır? (Şu anda okumakta olduğunuz yazı)

(Yazın Laponya’nın güney noktalarında kalan Kittilä veRovaniemi’ye yaptığımız seyahatler içinse sizi şöyle alabilirim.)

Kutup ışıkları diye adlandırılan doğa olayı, kutup bölgelerinde görülen ve yeryüzünün manyetikalanı ile güneşten gelen çeşitli ışımaların kesişmesi sonucu oluşan doğal ışımalardır. Bu ışımalar kuzey yarıküredeki kutup noktasına yakın yerlerde gözlemlenirse Kuzey Işıkları veya Aurora Borealis, güney yarıkürenin kutup noktasına yakın yerlerde gözlemlenirse de Aurora Australis veya Güney Kutup Işıkları olarak adlandırılır. Ben bu yazımda sizlere Aurora Borealis’ten/Kuzey Işıkları’ndan bahsedeceğim.

Genel olarak kuzey ışıkları yılın her günü ve her anında oluşabilir. Ancak yazın özellikle dünyanın kuzey kutup bölgesine yakın bölgelerde güneş yaklaşık olarak üç hafta batmadığı ve gündüzler fazlasıyla aydınlık olduğu için bu ışıkları gözlemleme imkânımız yoktur. O yüzden yılın yaklaşık 200 günü bu doğa olayına tanık olma şansınız vardır. Ancak adı üstünde şans… Işıkları görmenizi engelleyen başka etmenler de olabilir. Örneğin hava yağışlı olabilir, hiçbir şey yağmasa bile gökyüzü bulutlu olabilir, ışıkları gözlemlemek için kaldığınız yerde fazla ışık olabilir vs.

Aşağıya, madde madde, kendi gözlemlerim çerçevesinde, amatör bir fotoğraf tutkunu olarak kuzey ışıklarını fotoğraflamak üzerine önerilerimi paylaşacağım. Umarım sizin de işinize yarar. Şansınız bol olsun :)

•          Uygun zamanı/mevsimi tespit etmek: Yukarıda da belirttiğim üzere kuzey ışıklarını yazın görmeniz imkânsız. Aurora sezonu olarak genellikle Ekim – Nisan ayları arası önerilmekte. Ancak bu önerinin havanın yağmurlu olacağı ayları es geçtiğini düşünüyorum. Tahminimce ekim-kasım ve mart-nisan ayları yağmur bakımından zengin aylar. Aralık ayı da hem yağmur, hem de kar olarak karışık bir ay, ayrıca noel ve yılbaşı gibi tatiller de bu aya rastladığından fiyatlar tavan yapabilir. Ocak-Şubat veya Mart başının kuzey ışıklarını gözlemlemek için en ideal aylar olduğunu düşünüyorum.
•          Uygun yeri tespit etmek:

o   Ülke tercihi: Elbette kuzey ışıkları için kuzeyde kalan ülkelerden birini tercih etmek gerekiyor :) Avrupa için konuşursak İzlanda, Norveç, İsveç ve Finlandiya bu konuda başı çeken ülkeler. Biz hâlihazırda Finlandiya’da olduğumuz için burada bir yer seçmek istedik. Ayrıca Norveç ve İzlanda’da fiyatlar başını alıp yürüdüğü için bütçemiz de pek elvermiyordu zaten. Finlandiya hem daha az turistik kalıyor, hem de fiyatları daha makul. Elbette son dakikaya kalırsanız ya da “Aurora otel” tarzı bir yer arıyorsanız her yer lüks kalır.

o   Ne kadar kuzeyde olmalı?: Bazen (yılda 1-2 kez), şansınız varsa Helsinki’den bile kuzey ışıkları görmek mümkün. Ancak kalacağınız yer ne kadar kuzeyde olursa o kadar iyi. Şansınız artar. Örneğin bizim kaldığımız Sevettijarvi 69°5’ enleminde bulunuyordu; Avrupa’nın en kuzey noktası sayılan Norveç’teki North Cape 71°1’ enleminde. En kuzeydeki başkent unvanına sahip Reykjavik 64°1’, en kuzeyde kalan ikinci başkent unvanına sahip Helsinki ise 60°1’.

o   Kalacak yer tercihi: Bence sakin ola “Aurora otel” tipi otellerin pazarlamasına kanmayın. Bir kere bu oteller şehir merkezlerine çok yakın. Ayrıca pek çok kişiyle bir arada kaldığınız kamp alanları gibi düşünebileceğinden ışık kirliliğiyle karşılaşmanız olası. Bu otellerin tek avantajı genellikle camekânlı iglolar (Eskimo evleri) şeklinde tasarladıkları odaları. Bu noktada sıcak yatağınızdan çıkmadan dışarıda olup bitenleri görebiliyorsunuz. Ancak bulunduğunuz yerde yoğun bir ışık hareketliliği olmazsa, bu gibi otellerde ışıkları görmekte zorlanacaksınız. Onun için en güzeli, bizim yaptığımız gibi airbnb gibi bir yerden, doğa içinde, mümkünse herhangi bir göle yakın (Finlandiya’da binlerce göl olduğu için sorun yaşayacağınızı sanmıyorum) küçük bir göl/orman evi/kulübesi kiralamanız. Böylece ışık kirliliği yaratabilecek havalimanı, yakındaki diğer evler, büyük şehirler, fabrikalar gibi alanlardan uzaklaşmış olacaksınız. Kalacağınız yeri göl kıyısında seçmenizin artısı ise göllerin büyük derin boşluklar yaratarak ışıkları daha iyi görmenizi sağlamaları. Şöyle düşünün, ağaçlarla kaplı bir ormanda mı, yoksa bir göl kıyısında mı ufku daha iyi görürsünüz? Göl kıyısında olmak size daha geniş bir bakışıcısı sunacağından farklı noktalarda oluşabilecek ışıkları da gözlemleyebilirsiniz.

Göl kenarında olmanın avantajını fotoğrafta da görüyorsunuz.

•         Kaç gün kalmalı?: Hangi dergide okuduğumu hatırlayamadığımdan kaynak veremeyeceğim ancak okuduğum istatistiksel bir araştırmaya göre kuzey ışıklarını görmeyi garantilemek istiyorsanız gittiğiniz yerde en az 5 gün geçirmeniz söyleniyordu. Ben bunun 1 hafta olmasının en uygunu olacağını düşünüyorum. Nitekim biz de gittiğimiz yerde 1 hafta kaldık ve sadece 1 gün kuzey ışıklarını görebildik. Elbette 4-5 günlüğüne gidip hiç göremeden dönen veya sadece bir günlüğüne kuzeyi ziyaret ettiği sırada ışıkları gören tanıdıklarım da var. Ancak bu kadar isteyerek ve para harcayarak geleceğiniz bir geziyi 2 gün daha uzatmaktan zarar gelmez diye düşünüyorum :)
•          Gelelim uygulamalara…: Kışın soğuğunda, Tanrı’nın unuttuğu bir yerde, -40ları bile görebileceğiniz havalarda, dışarıda oturup balık tutar gibi ışıkları beklemek pek akıl kârı değil. Ola ki kiralayacağınız yer doğrudan göle falan bakmıyorsa, arada bir çıkıp uzaklaşıp, ışık var mı diye kontrol edip gelmeniz gerekebilir. Elbette bu durumu kolaylaştıran çeşitli uygulamalar var. Öncellikle ışıkları görmek için gittiğiniz ülkenin veya şehrin herhangi bir Aurora uygulaması var mı onu araştırın. Gelelim benim kullandığım internet siteleri ve uygulamalara…

o   Aurora Service: Bu internet sitesinin merkezi Finlandiya’da ancak hangi ülkeye giderseniz gidin kullanabilirsiniz. Basit ve ücretsiz bir site. Tek yapmanız gereken saatlik ve anlık Aurora derecelerini takip ederek bulunduğunuz yerden görüp göremeyeceğinizi kestirmeniz. Ana sayfaya girince sağda bir gösterge göreceksiniz. Bu göstergede KP değeri üzerinden anlık Aurora dereceleri veriliyor. Göstergede yazan KP değerinin, sizin bulunduğunuz şehirin/enlemin kp değerine uygun olup olmadığını kontrol etmeniz gerekiyor. Anasayfada da var ancak aşağıda paylaştığım haritadan da hangi KP değer aralığında bulunduğunuzu olduğunuzu görebilirsiniz.

o   My Aurora Forecast: Gelelim daha pratik bir uygulamaya. “My Aurora Forecast” adlı bu uygulamayı playstore’da bulabilirsiniz. Sanırım Apple için de bulabiliyorsunuz. Ücretsiz. Aynı adla bir de ücretli olanı var “pro” yazıyor ama aynı şey, tek fark ücretli olanın reklamsız olması. Bu uygulama sayesinde oturup KP hesaplamak zorunda kalmıyorsunuz. Uygulamanın yerinizi tespit etmesine izin verirseniz size anlık ve saatlik (hatta genel bir şekilde haftalık) olarak bulunduğunuz yerden kuzey ışıklarını görüp göremeyeceğinizi söylüyor. Bulunduğunuz yerde ışıkların hareketliliği, yoğunluğu ve hava durumu gibi verileri harmanlayan bu uygulama benim çok işime yaradı. Sanırım ışıkları görme olasılığım “%17” iken dışarı çıkmıştım ve ben çıktıktan 2-3 dakika sonra ışıklar gökyüzünde dans etmeye başladı.

o   Clear Outside: Bu aslında bir hava durumu uygulaması. Ancak diğer hava durumlarından farklı bulunduğunuz yerde gökyüzünü ne kadar görüp göremeyeceğinizi de size söylüyor olması. Örneğin hava yağmurlu olmayabilir ancak bulutludur ve gökyüzünde tek bir yıldız bile göremezsiniz. İşte bu uygulama sayesinde hangi saatte hava nasıl görmek mümkün. Bir önceki uygulama saatlik tahmin verdiği için verileri bu uygulama ile birlikte takip ederseniz örneğin gece saat 3’de havanın bulutsuz olacağını görüyorsanız yatmadan saatinizi 3’e kurabilir ve böylece tüm gece oturmak durumunda kalmazsınız :D

Gayet yıldızlı, açık bir gökyüzü ancak Aurora etkinliği yok.

Bu da gayet bulutlu, kapalı bir gökyüzü. Bir yıldız bile yok; doğal olarak bir ışık etkinliği varsa bile göremiyoruz.

Peki Ya Fotoğraflamak?

Evet, yukarıda size fotoğraflamaya gelene kadar Kuzey Işıkları için uygun koşulları nasıl sağlayabileceğinizi anlatmaya çalıştım. Şimdide gelelim işin fotoğraflama kısmına…

Ekipman: Işıkları fotoğraflayabilmeniz için kesinlikle pozlama süresini ayarlayabileceğiniz profesyonel bir fotoğraf makinesine ihtiyacınız var. Cep telefonları ne kadar başarılı olursa olsun ışıkları algılayamayacaktır. Fotoğraf makinesinin titremesini önlemek için bir üçayak ve bir uzaktan veya zamanlayıcılı kumandaya ihtiyacınız olacak. Ayrıca gökyüzünde olabildiğince büyük bir alanı fotoğraflayabilmek için geniş açı bir lensiniz de olursa şahane. Soğuk havada uzun süre vakit geçireceğinizi düşünüyorsanız yanınıza yedek bir pil almak da iyi bir fikir olabilir; malum hava sıcaklığı -30’larda dolaştığı için fotoğraf makinesinin şarjı çabuk bitebilir. Kuzey ışıklarını fotoğraflarken kadraja girmeyi düşünüyorsanız yanınıza küçük bir el feneri almanız da iyi bir fikir. Elbette kat kat giyinmeyi, dışarıda vakit geçirecekseniz yanınıza termos vb şeyler almayı unutmayın.

Fotoğraf makinesinin ayarları: Başlangıç için fotoğraf makinenizin şöyle ayarlayabilirsiniz; ISO: 1000, pozlama 15 saniye, kalite raw, f’i en küçük değere ayarlayın (benim lensimde bu imkan f/3.5 idi) ve lensinizi de manuel olarak sonsuza odaklayınız. Işıklar hızlı hareket ediyorsa 10 saniye de yeterli olabilir yoksa fotoğraflar flu çıkabilir; ışıklar yavaş hareket ediyorsa süreyi 20 saniyeye uzatabilirsiniz. Gökyüzünü fotoğraflarken genellikle 20 saniyeden uzun pozlamalar tavsiye edilmemekte, çünkü dünyanın hareketi sebebiyle yıldızlar bulanık çıkabilmekte. İlk verdiğim ayarlarda fotoğraflarınız çok parlak ama net çıkıyorsa ilk olarak ISO değerini azaltın derim, sonrasında pozlama süresini de kısaltabilirsiniz. Kendiniz de fotoğrafta yer almak isterseniz durmak istediğiniz yeri seçip kumanda ile pozlamayı başlatın ve sonrasında da pozlamanın herhangi bir anında elinizdeki cep fenerini 1-2 saniyeliğine yüzünüze tutup kapatın. Fenerin açısı ve kaç saniye açık tutmanız gerektiği gibi ayrıntılara karar vermek için Aurora gözlemlemeye çıkmadan önce bu konuda alıştırma yapmanızı tavsiye ederim. Ayrıca imkânınıza varsa cep feneri yerine fotoğraf makinenize harici bir flaş bağlar ve fenerde olduğu gibi pozlama süresince bir anlığına flaşı çaktırırsanız daha keskin ve güzel sonuçlar elde edebilirsiniz.

Size en önemli tavsiyem ise üçayağınızı ve fotoğraf makinenizi önceden hazır etmeniz; böylece vakit kaybetmemiş olursunuz.

Daha ayrıntılı bilgi için şu İngilizce kılavuza da göz atmak isteyebilirsiniz: https://www.davemorrowphotography.com/2014/10/how-to-photograph-northern-lights.html

Benim gördüğüm kadarıyla Kuzey Işıkları sonlanırken ışıkların rengi daha kırmızı bir hal alıyor...

... Çünkü gördüğünüz üzere aynı açıdan, daha önce fotoğrafladığım bu karede o bir üst fotoğraftaki kızıllık/kavuniçilik yok. Zaten gökyüzüne kavuniçi hakim olduktan sonra da ışıklar gitti.

Fotoğraflardaki Kuzey Işıkları Neden Gördüklerimden Farklıdır?

Pek çoğunuzun bildiği üzere fotoğraf makinelerinin renk algısı gözümüzünkinden çok daha ayrıntılıdır. İşte o yüzden fotoğraflarda gördüğünüz bazı renkleri çıplak gözle ayırt edemeyebilirsiniz. Yine bu sebeple, gökyüzünün öylesine bir fotoğrafını çekerken sonrasında bir Aurora yakaladığınızı fark edebilirsiniz. Örneğin ben biraz da bu sayede ışık oyunlarının başlayacağını anladım. Kaldığımız kulübenin önünde durmuş fotoğraf makinesi için test yapıyordum, o sırada gökyüzündeki bulutlar dikkatimi çekti. Normal bulut gibi değil ama sanki sağdan sola uzanan ince uzun bir kuşak gibiydi. Bu durum bana kuşkulu geldiğinden ve çıplak gözle göremesek bile kuzey ışıklarını fotoğraflayabileceğimizi bildiğimden şansımı denemek istedim ve aşağıdaki kareyle karşılaştım. Oysa ben bu kareyi çekerken karşımda kapkaranlık bir gökyüzü ve şeridi andıran bir bulut kümesi vardı!

Kısacası her şüpheli anda fotoğraf makinenize sarılmaktan kaçınmayın :) Ve tabii ki sürekli olarak vizöre yapışıp kuzey ışıklarını çıplak gözle görme imkânını kaçırmayın. En önemli anılar fotoğrafını çektiklerimiz değil de zihnimize kaydettiklerimiz oluyor. O yüzden doya doya gökyüzüne bakın!

Bu yazının da sonuna geldik. Umarım yardımcı olabilmişimdir ve kuzeye yapacağınız geziniz güzel & bol kuzey ışıklı geçer :)

Şimdiden iyi eğlenceler ve seyirler!