Harita Üzerinde İnatçı Keraban

Sanırım blog’uma sık sık yazma isteğim hayalden ibaret kalacak. Son yazımın üzerinden yine 9 ay geçmiş. Neyse yılı tek yazıyla kapatmamak için bir atağa geçip bu metnin başına oturdum. Hoş, fazla uzun bir metin olmayacak ama belki “Harita Üzerinde Balonla Beş Hafta” yazımdaki, okurlara ek bir kaynak vazifesi görür.

Bu seferki harita paylaşımım, 2022 Kasım ayında İthaki Yayınları’ndan çıkan İnatçı Keraban üzerine.

Balonla Beş Hafta gibi bu kitabı da Türkçeye ilk kez çeviren kişi ben değilim; ancak Balonla Beş Hafta’dan farkı, onun kadar yankı uyandırmamış ve nedense dışlanmış olması. Aslında epey de eğlenceli, üstelik de bizim coğrafyamızda geçen bir kitap İnatçı Keraban. 

Tütün tüccarı olan Keraban Ağa, Üsküdar’da yaşamakta, Avrupa yakasındaki yazıhanesine gitmek için her gün kayığa binmektedir.  Günlerden bir gün, Keraban Ağa yazıhanesindeyken, Boğaz’dan geçecek kayıklara, geçiş vergisi getirilir (tıpkı Boğaz Köprüsü ücreti gibi); bu vergiyi ödemek istemeyen Keraban Ağa, aynı gün kendisini Hollanda’dan ziyarete gelen iş arkadaşı Van Mitten ve onun uşağı Bruno ile birlikte Karadeniz’i turlayacakları büyük bir maceraya atılır. Bir yandan da yeğeni ve tek varisi Ahmet’in nikâhı için gün sayılmaktadır.

Türkiye’yi ziyaret etmediği bilinen Jules Verne, bu kitabından Türkiye coğrafyasıyla ilgili o kadar isabetli yorumlarda ya da aktarımlarda bulunuyor ki insan yer yer hayrete düşüyor. Jules Verne’in kitaplarını ansiklopediler ve gezi günlükleri gibi kendisinden önce yazılmış bilgilere dayandırdığı bir gerçek olsa da, Türkiye’de hiç bulunmamış olsa bile muhakkak bir Türk arkadaşı olmuş diye düşünmeden edemedim.

İnatçı Keraban’ı çevirirken zamanımı en çok alan kısım, yer adlarıydı. Bu arada “zaman almak,” derken beni sıktığını düşünmeyin, aksine epey hoşuma gitti. Öyle ki, “aaa burası neresiymiş, yanında ne varmış, şimdi hangi ülke sınırları içinde kalıyor acaba?” diye araştırmaktan zaman geçip gidiyordu.

Yer adlarına doğru karşılıkları bulduğumdan emin olmak için kendime bir harita oluşturup Keraban Ağa’nın güzergâhını işaretledim. Olaylar Osmanlı zamanında geçtiği için, Balkanlardaki pek çok yer adı, günümüzden farklıydı (İstanbul yerine Kostantiniyye kullanımına sadık kalamam da bu nedenle); Karadeniz’deki pek çok yer adı d
a henüz değişmemiş, Lazca ya da Pontusca adları korunmuştu. Dönemin ruhuna ters düşmemek için yer adlarını o zamanlar kullanıldıkları gibi bıraksam da, okurların bu kasabaların günümüzde nerelere karşılık geldiklerini anlamaları açısından dipnotlara başvurdum.

Kitap 376 sayfa, göründüğünden daha çabuk okunuyor çünkü çok fazla diyalog var. İnatçı Keraban hakkında daha ayrıntılı bilgi için İthaki’nin sitesini ziyaret edebilirsiniz: Bağlantı

Gelelim hazırladığım haritaya. Konusu itibariyle üç aşağı beş yukarı Keraban Ağa’nın nerelerden geçebileceğini tahmin edebilirsiniz, ama sürprizbozan olmasın diye ben haritayı bu sayfaya eklemeyecek, bağlantısını vereceğim (İnatçı Keraban harita bağlantısı)

Umarım ilginizi çeker 😊

Harita ve / veya kitapla ilgili görüşlerinizi yorum olarak bırakabilirsiniz.

İyi okumalar!

Devamı için tıklayınız

Harita Üzerinde Balonla Beş Hafta

Sonunda klavyenin başına geçip bir şeyler karalayabiliyorum. Sonunda diyorum çünkü üç yıldır yeni yazı eklememişim bloga. Aslında yazacak çok şey birikti ama benim de zamanım azaldı sanırım. O yüzden şimdilik uzun zamandır aklımda olan ve okurlarla paylaşmak istediğim kısa bir yazıyla dönüş yapmaya çalışacağım.

2021 Mayıs'ında İş Bankası Kültür Yayınları için yaptığım ilk çevirim Balonla Beş Hafta yayımlandı. O günden bugüne 5 baskı yapan bu 320 sayfalık kitap Jules Verne'nin yayımlanan ilk kitabı. 1863 yılında basılıyor ve böylece Hetzel'in 68 kitaplık "Voyages extraordinaires" (olağanüstü yolculuklar) dizisi de başlamış oluyor.

İş Kültür'den çıkan çevirimi incelemek için bağlantı.

Hetzel'in bastığı bu kitapların kapakları epey hoşmuş. Ancak Jules Verne kitapları günümüzde bu kapaklarla basılmıyor. Yine de Balonla Beş Hafta'nın Fransızcasını edinirken Hetzel'in asıl kapaklarından yola çıkılarak basılan bir versiyonunu bulunca hemen satın aldım (çevirilerimin özgün baskılarını da kitaplığımda bulundurmak âdetim). 

Jules Verne çevirmek benim için epey keyifli bir yolculuktu (tamam, Balonla Beş Hafta'nın ilk 80-100 sayfasındaki teknik sözcüklerin beni de zorladığını itiraf etmeliyim).

Sanırım Balonla Beş Hafta'nın günümüzde en çok eleştirilen yanlarından birisi sömürgeci Batı yaklaşımıyla yazılmış olması. Bunu görmek insanı en başta şaşırtsa da ben Jules Verne'nin biraz da eleştirmek adına bunları yazdığı hissine kapıldım. Özellikle bazı noktalarda örneğin yerliler savaşırken "Biz de üzerimizde üniformalarla birbirimizi katlediyoruz, ne fark ediyor," yazması ya da "yakında Batı'da yetiştirecek bir şey kalmayacak, toprakları mahvediyoruz, ama Afrika bizi geçecek," benzeri söylemler kullanması en azından bazı noktalarda bana alttan alta eleştiri yapıyormuş izlenimi vermişti.

Gelelim bu yazıyı paylaşma amacıma. Verne'in diğer kitaplarında olduğu üzere Balonla Beş Hafta'da da karakterlerimiz epey dolaşıyorlar. Çoğu da pek aşina olmadığımız noktalar. Çeviri yaparken hem yanlış çevirmediğimden emin olmak (çünkü bazı yer adları günümüzde değişiklik göstermiş) hem de nerelerden geçtiklerini merak ettiğimden bir harita üzerinde işaretleme yapmıştım. Şimdi bu haritayı da benim gibi meraklı okurlarla paylaşmaya karar verdim. Elbette haritaya bakarsanız sürprizbozan yaşayabilirsiniz çünkü yolculuğun nerede başlayıp nerede sonlandığını hemencecik göreceksiniz. O yüzden haritayı bu sayfaya eklemektense bağlantısını vereceğim.Kitabı okuduktan sonra ya da sürprizbozanla ilgilenmiyorsanız şimdiden rotayı inceleyebilmeniz için harita bağlantısı burada. Umarım işinize yarar :) 

Haritayla ya da kitapla ilgili yorumlarınızı da aşağıya bırakabilirsiniz. Herkese iyi okumalar!

Devamı için tıklayınız